Eski Antlaşma

Eski Antlaşma'ya giriş açıklaması. (hazırlanıyor...)

Eski Antlaşma'nın Mesajı

Eski Antlaşma, Tanrı'nın karakterini açıklamakla başlar. O'nun adil, güvenilir ve kutsal olduğunu bildirir. Tanrı'nın Musa aracılığıyla açıkladığı on emri okuduğumuzda, Tanrı'nın halkından nasıl bir adalet ve kutsallık istediğini görürüz.

İşte bu gerçekler sayesinde, insan günahın anlamını ve kendisinin Tanrı karşısında ne kadar suçlu olduğunu fark eder. Hatta insan doğal yapısından ötürü yasanın gereklerini harfiyen yerine getirmesinin mümkün olmadığını da anlar. Böylece Tanrı, insanın kendi çabasıyla asla kurtulamayacağını göstererek göndereceği Kurtarıcının gerekliliğini ortaya koymuştur.

Eski Antlaşma'nın Bölümleri

Yasa kitapları

Yaratılış, Mısır'dan Çıkış, Levililer, Çölde Sayım ve Yasa'nın Tekrarı.

Yaratılış

"Başlangıçta Tanrı göğü ve yeri yarattı." Kutsal Kitap'ın ilk kitapçığı olan Yaratılış bu ayetlerle başlar. Bunu izleyen bölümler evrenin ve insanın yaratılışını anlatır. Adem ve Havva, Tanrı tarafından yasaklanan meyveyi yiyerek günaha düşerler. Günah böylece onlar aracılığıyla dünyaya girer. Adem ve Havva'nın soyu, günah denen şeye battıkça batar ve Tanrı'dan uzaklaşır. Tanrı insanlığı Nuh Tufanı aracılığıyla cezalandırır. Hayatta kalanların soyu, daha sonra "dünyaya dağılın" buyruğunu çiğneyip Babil Kulesi'ni inşa ederek yeniden Tanrı'ya isyan eder. Ve Tanrı orada onların dillerini karıştırır. İlerleyen zaman boyunca dünyaya dağılan uluslar, Tanrı'dan uzak ve habersiz olarak yaşarlar.

O zaman Tanrı, İbrahim'i seçti ve onu çağırdı. Tanrı, "Bütün uluslar sende kutsanacaktır" vaadi ile bütün uluslara kurtuluş getireceğini müjdeliyordu. İbrahim'in oğlu İshak'ın soyundan gelen Yakup (İsrail) ve ailesi, ilerleyen zaman içerisinde ülkede olan kıtlık sorunu yüzünden Mısır'a yerleşirler. Yakup'un soyu, İsrail adıyla anılmaya başlar. Tanrı tek bir adamdan oluşturduğu bu ulus aracılığıyla bütün dünyayı bereketleyecekti.

Mısır'dan Çıkış, Levililer, Çölde Sayım, Yasanın Tekrarı

İsrail halkı Mısır'da çoğalmaya başlayınca Firavun onları bir tehlike olarak görmeye başlar. Mısır halkı onları köle olarak kullanarak üzerlerindeki baskıyı arttırır. Tanrı, Musa'yı İsrailliler'i Mısırdan çıkarmakla görevlendirir. Tanrı, Musa ve kardeşi Harun aracılığıyla pek çok mucize yaparak İsraillileri büyük bir kurtarışla Mısır'dan çıkarır.

Sina Dağında Tanrı kurtardığı halkıyla bir Antlaşma yapmıştır. Onlara özeti On Emir olan Kutsal Yasa'yı verip özel bir tapınma çadırı yaptırarak bu antlaşmanın ilkelerini belirler. Onlara şöyle der;

Çölde kırk yıl süren yolculuk boyunca dik kafalı halkının nazına katlandıktan sonra Tanrı, onları vaat edilen toprağın sınırına getirdi.

Yasa anlamına gelen "Tevrat" (Torah) aslında yalnız bu ilk beş kitapçığı kapsar. "Eski Antlaşma" terimi de İsrailoğulları ile yapılan bu antlaşmadan alınır.

Tarihsel kitaplar

Yeşu, Hakimler, Rut, I. ve II .Samuel, I. ve II. Krallar, I. ve II. Tarihler, Ezra, Nehemya ve Ester.

Yeşu, Hakimler, Rut

İsrail halkının on iki oymağı Mısır'dan çıkıştan 40 yıl sonra Tanrı'nın İbrahim ve soyuna vereceğine vaat ettiği Filistin toprağına Yeşu önderliğinde girerler, bu toprağı ilahi mirasları olarak sahiplenirler.

Bundan sonra Hakimler dönemi başlar. Halk diğer ulusların putperest inançları ve kültürlerinden etkilenerek Tanrı'dan uzaklaşır. Bu sadakatsizlik onları zor duruma düşürünce feryat ederek Tanrı'ya dönerler. Ve Tanrı hem askeri önder hem de habercileri olan hakimler aracılığıyla onları kurtarır.

Bu dönemin sonuna doğru Yahuda oymağından Boaz, imanı güçlü yabancı bir kadın olan Rut'la evlenir. Böylece Rut bu evlilikle ileriki yıllarda büyük kral ve peygamber olacak olan Davut'un soyuna dahil edilir.

I. ve II. Samuel

Daha sonra İsrailliler diğer ülkeler gibi olabilmek için, peygamber Samuel aracılığıyla Tanrı'dan bir kral isterler. İsraillilerin kral istemeleri üzerine Saul kral seçilir, ancak o, Tanrı'ya itaatsizlik eder ve krallığı elinden alınır. Yerine Davut kral olur. Davut, İsrail'in gerçek kralı ve uzun bir krallık kuşağının başı olur. Davut iyi bir önderin bütün özelliklerine sahipti. Bütün yaşamı boyunca Tanrı'ya bağlı kalmaya dikkat etti. Davut aynı zamanda bir peygamber, iyi bir şair ve ozandı. Kutsal Kitap'ın diğer bir kitapçığı olan Zebur ismiyle bildiğimiz Mezmurlar'ın yarısından fazlası onun yazdıklarından oluşmuştur. Kendisi:

Tanrı, "gönlüme göre bir adam" olarak tanımladığı Davut'a, Kral olan Mesih'in onun soyundan geleceğini vaat etti.

Davut'un Krallığı döneminde İsrail toprakları genişledi ve güçlü bir devlet halini aldı.

I. ve II.Krallar

Davut'un ölümünden sonra yerine oğlu Süleyman kral olur. Süleyman babasından devraldığı büyük krallığı yönetmek için Tanrı tarafından bilgelikle donatılır. Davut'un yapmayı çok istediği, ancak yapamadığı Kudüs'teki tapınak Süleyman tarafından yaptırılır. Zenginliği ve bilgeliği sayesinde ünü diğer uluslara kadar ulaşır. Süleyman'ın dönemi İsrail'in en görkemli dönemiydi.

Ancak Süleyman son dönemlerinde Tanrı'nın buyruklarına uymadığı için ölümünden sonra durum kötüye gitmeye başladı. Oğlu Rehoboam tanrıtanımaz bir kral olarak yaşadı. Onun zamanında İsrail krallığı başkenti Kudüs olan "Yahuda" diye anılan Güney Krallığı ve başkenti Samiriye olan "İsrail" diye tanınan Kuzey Krallığı olarak ikiye bölündü. Her iki krallıkta tahta geçen çoğu krallar da Tanrı'nın peygamberler aracılığıyla yaptığı uyarılara uymayarak beraberlerinde halkı da saptırarak Tanrı'nın öfkesini kazandılar. (Bu peygamberleri ileriki bölümlerde adlarıyla anılan kitapçıklarla beraber açıklayacağız). Halk, Tanrı'nın emrettiği tapınışı ve tapınağı terk ederek Tanrı'nın onlarla yaptığı antlaşmayı bozdu.

M.Ö.722 yılında Asur kralı 2. Sargon, başkent Samiriye'yi ele geçirerek kentin ileri gelenlerini sürgüne götürdü. Böylece kuzeydeki "İsrail" krallığı sona erdi. Güneydeki Yahuda krallığı bu olaydan sonra 136 yıl daha devam etti. Ve sonunda Kudüs de Babil'e yenilerek halkı yetmiş yıl boyunca sürgüne gönderilir.

Sürgün, M.Ö. 539 yılında Babil'in işgali üzerine İsraillilerin önce Zerubbabel daha sonra Ezra ve Nehemya yönetiminde ülkelerine geri dönmeleriyle son bulur. Tapınak tekrar inşa edilir ve Kudüs yeniden başkent olur. Bu şekilde Eski Antlaşma'nın tarihini oluşturan bölümler ("ilahi tarih" diye adlandırdığımız kısım) sona erer.

Özdeyiş ve şiir kitapları

Eyüp, Mezmurlar (Zebur), Süleyman'ın Özdeyişleri, Vaiz ve Ezgiler Ezgisi.

Eyüp

Eyüp kitapçığı, büyük olasılıkla yazılmış olan en eski kutsal kitapçıktır. Dünyanın sorulan en eski sorularına bir cevap niteliği taşımaktadır. Tanrı, doğru insanların acı çekmelerine neden izin verir? Kötülük nerede başlamıştır? Şeytan'ın rolü nedir?

Eyüp, Tanrı korkusu ve sevgisiyle yaşayan bir adamdır. Bir gün şeytan, Eyüp'ü sınamak için sınırlı olarak Tanrı'dan izin alır. Kısa bir zaman içinde Eyüp sahip olduğu her şeyi kaybeder, vücudunda da derin yaralar açılır. Eyüp en derin acıları çekerken bile, "Beni öldürse bile Tanrı'ya güveneceğim" der. Eyüp bu durumunda, Tanrı'nın değişmez tasarısına bütün kalbiyle iman etti. Kitapçığın sonunda Tanrı'nın Eyüp'e bütün kaybettiği şeyleri geri verdiğini görüyoruz.

Mezmurlar (Zebur)

Mezmurlar kitapçığının çoğu Davut tarafından yazılmıştır. Yüzyıllar boyunca halkın yüreğini duygulandırıp kuvvetlendirmenin yanı sıra, Tanrı bu ezgileri vaadinin de birçok derin gerçeğini bildirmek için kullanmıştır. Mezmur yazarı, Tanrısına tapınma ve övgü, sıkıntı ve yalnızlık, reddedilme ve acı çekme, itiraf ve umut, sevinç ve güvenin hepsini Tanrı'nın Ruhu tarafından yönlendirilerek özgürce dizelere dökmüştür. Bütün Mezmurlar, Mesih'i düşünmemize yardımcı olur. Ama bazılarında açık ve temelde Davut'un deneyimlerinin çok üstünde olan şeylerden söz edilir. Mesih'in görkemini, krallığını, çekeceği acıları anlatan bu Mezmurlar, Mesihsel Mezmurlar'dır.

Örneğin, şu ayetler Mesih'in çarmıha gerilerek öleceğini önceden bildiriyordu:

Diğer bir ilahi Mezmurunda Davut, efendisi olan Mesih'in yücelip Tanrı'nın tahtında oturacağını şöyle ilan etti:

Süleyman'ın Özdeyişleri

Süleyman'ın Özdeyişleri, Davut'un oğlu Kral Süleyman tarafından yazılmıştır. Bu kitapçık yaşlı adamın gençlere öğütleri niteliğindedir. Hikmet ve hikmetsizlik, adalet ve adaletsizlik, dürüstlük ve hilekârlık, çalışkanlık ve tembellik, incelik ve kabalık konularında yapmaları gerekeni öğütleyerek tersi durumlarda başlarına gelecekler hakkında onları uyarır. Örneğin:

Vaiz

Vaiz kitapçığı da Süleyman tarafından yazılmıştır. Bu kitapçık, insan ikilemini derin bir biçimde anlayarak Tanrı olmadan güneşin altında bulunan hiçbir şeyin anlamının olmadığını belirtir. Sonsuzluk umudu olmadığı takdirde yaşamın boş olduğunu ortaya koyarak dünyasal bakışın kısırlığını gösterir. Zengin olsun fakir olsun, bilge olsun akılsız olsun bütün insanların ortak sonu ölümdür. Tanrı'yla sonsuz yaşamda birleşeceğimizi ve O'nun bilge iyiliğine güvenip yaşamın yanıt bulmamış pek çok sorusuna O'nda cevap arayarak hayatın gerçek anlamını bulabileceğimizi bu kitapçık açıkça ifade eder.

Ezgiler Ezgisi

Ezgiler Ezgisi kitapçığı da bundan önce gördüğümüz iki kitapçık gibi Süleyman tarafından yazılmıştır. Kitapçığın içerdiği konu bütünüyle sevgidir, ve "Tanrı'dan gelen bir alev" diye adlandırdığı tek eşli evliliği kutlamaktadır.

Aynı zamanda kitapçık Tanrı'nın halkına bakış açısını dile getirir. Tanrı kendisini sevecek insanlar aramaktadır. Rab'bin bütün yaşam armağanlarından en büyüğü sevgidir. Sevgi çok güçlüdür, ancak hiçbir sevgi Tanrı'nın sevgisi kadar sabırlı ve büyük değildir. Bu kitapçıktaki sevgi ilişkisi, Tanrı ve halkının arasındaki ilişkiyi resmeder. Tanrı, halkının yaptığı bütün itaatsizliklerine rağmen onlara sonsuz bir sevgiyle bağlıdır. Ve onların tekrar kendisine dönecekleri günü özlemle bekler. Bu kitapçıkta Tanrı, halkını Ruhsal gelini diye tanımlar. Şiirsel kitapçıkların özü, halkın Tanrı'ya seslenişidir.

Peygamberlik kitapları

Yeşaya, Yeremya, Ağıtlar, Hezekiel, Daniel, Hoşea, Yoel, Amos, Ovadya, Yunus, Mika, Nahum, Habakkuk, Sefanya, Hagay, Zekeriya ve Malaki'dir.

Yeşaya, Yeremya, Ağıtlar, Hezekiel, Daniel, Hoşea, Yoel, Amos, Ovadya, Yunus, Mika, Nahum, Habakkuk, Sefanya, Hagay, Zekeriya, Malaki

Peygamberlerin asıl görevleri Tanrı'ya itaat etmemekte direnen halkı uyarmak, onları işledikleri günahlardan dönmedikçe başlarına gelecek Tanrı'nın yargısından haberdar etmekti. Halk, Tanrı'yla olan ilişkisini kesmiş, O'na tapınmayı bırakmış, kendilerine yaptıkları iyilikleri unutmuş ve günah içerisinde yaşarken Tanrı, peygamberler göndererek kendilerini üzerlerine gelecek olan yargı konusunda uyararak tövbeye çağırır.

Peygamber yazılarının ortak bir özelliği de içlerinde sık sık geçen 'Mesih' vaadidir. Tanrı kutsallığını, sevgisini ve adaletini halkına açıkça göstermiştir. Halk günahlarıyla O'nun huzuruna gelemezdi; çünkü Tanrı kutsaldır. Tanrı onları yanında istiyordu; çünkü Tanrı sevgidir. Tanrı onları günahlarından kurtaracak, halkıyla arasındaki kopukluğu tekrar düzeltecek tek ve son kurban olmak üzere Mesih'i gönderecekti, çünkü Tanrı adildir. Ayrıca Mesih'in kim olduğu konusunda da pek çok ön bildirimde bulunarak halkının bu müjdeden habersiz kalmalarını istemedi. Tanrı halkıyla yeni bir antlaşma yapacak ve bu antlaşma lütufla onların yüreklerine yazılacaktı.

Yeşaya kitapçığında bulunan Mesih'le ilgili çok açık önbildirimlerden örnekler verebiliriz. Mesih'in sağlayacağı kurtarışın çok yönlü gerçekleri 53'üncü bölümde hayret verici ayrıntılarla önceden bildirilmiştir:

Mesih İsa, Eski Antlaşma'da bulunan yüzlerce önbildiriyi şaşırtıcı bir kesinlikle yerine getirmiştir. Bunlar O'nun doğumu, kişiliği, hizmeti, acı çekmesi, ölümü, dirilişi ve göğe alınışıyla ilgili peygamberliklerdi. İkinci gelişi ve görkemiyle ilgili daha birçok peygamberlik henüz yerine gelmemiştir.

Görüyoruz ki;

Gerçek olan bütün "peygamberlikler" İsa Mesih'e tanıklık niteliğindedir.